• Consumenten, en dus ook detailhandelaren en telers, hechten steeds meer belang aan de smaak van tomaten.
• plantspecialist Charlotte Pijnenburg van Signify heeft onderzoek gedaan naar de smaak van de vruchten.
• In deze blog deelt ze de resultaten van dit onderzoek: de Philips GreenPower LED-groeilampen met het voor tomaten geoptimaliseerde lichtspectrum zorgen in combinatie met een optimaal klimaat in de kas voor heerlijk smakende tomaten.

Eindhoven, Nederland - Smaak doet ertoe bij de tomatenteelt. Uit ons onderzoek blijkt dat tomaten die onder LED-groeilampen worden geteeld een uitstekende smaak hebben. In de loop van de jaren hebben wij gemerkt dat de consument, en dus ook de detailhandel en de telers, smaak steeds belangrijker vinden. Natuurlijk speelt de keuze van de cultivar een essentiële rol, maar ook de groeiomstandigheden zijn van invloed op de smaak. Daarom heeft plantenspecialist Charlotte Pijnenburg onderzoek gedaan naar het effect van LED-verlichting op de smaak van de vruchten. Ze onderzocht twee hypotheses: ten eerste, zijn tomaten geteeld onder LED even smaakvol als die geteeld onder HPS en ten tweede, kan LED-licht de smaak nog verder verbeteren?

Er zijn verschillende spectra die een gunstig effect kunnen hebben op de smaak van tomaten. Van blauw licht is bijvoorbeeld bekend dat het een interessant effect heeft. In verschillende gewassen is aangetoond dat verhoogde niveaus van blauw licht de smaak en de geur positief beïnvloeden. Een ander interessant lichtspectrum is verrood, waarvan ook bekend is dat het de smaak van de vruchten kan verbeteren. Maar verrood licht kan ook ongewenste effecten hebben, zoals een langere steellengte. We weten ook dat blauw licht het tegenovergestelde kan doen en de steellengte kan verkorten. Door blauw en verrood te combineren, krijgen we misschien het beste van twee werelden: meer smaak zonder extra lange stengels.

In dit onderzoek hebben we vier verschillende spectra getest:

1. Het controlespectrum: ons standaard spectrum met rood, blauw en lichtblauw, dat is geoptimaliseerd voor tomaten.
2. Het controlespectrum plus extra verrood.
3. Een zeer blauw spectrum, waar delen van het rode licht worden vervangen met blauw.
4. Een zeer blauw plus verrood spectrum, waar we zowel het extra blauw als het extra verrood aan toevoegen.

Voor de testopstelling onderzochten we twee cultivars: Piccolo en De Ruiter 564. Dit zijn beiden cherrytomaten die beiden in hetzelfde klimaat goed gedijen, een gelijke grootte hebben en beide bekend staan om hun goede smaak. Toch zijn ze genetisch heel anders.

De test werd uitgevoerd in de kas van de Universiteit van Wageningen in Bleiswijk, met behulp van een volledige LED-verlichtingsoplossing. We hebben een PAR-intensiteit van 210 µmol/m²/s gebruikt, verdeeld over toplighting van 135 µmol/m²/s en interlighting van 75 µmol/m²/s. Het verrood was een extra toevoeging naast deze PAR-intensiteit en werd alleen toegevoegd vanuit de interlighting. Het testgebied was ongeveer 110 m² groot.

Een glimp van de smaaktest bij de Universiteit van Wageningen in Bleiswijk

De smaak van de tomaten werd op twee manieren gemeten. Eerst gebruikten we smaakpanels. Dit werd vier keer gedaan. Ten tweede gebruikten we een model voor de smaak van tomaten. Dit model werd ontwikkeld door de Universiteit van Wageningen en is gericht op de volgende parameters: suikers, zuren, smaak, sappigheid en gewicht van de tomaten. Deze parameters worden gemeten met behulp van sensoren, zodat er in feite niets wordt geproefd. Het voordeel van dit model is dat de metingen zeer vergelijkbaar zijn; het oordeel van een smaakpanel kan van dag tot dag verschillen, maar het model is zeer consistent.

Beide cultivars reageerden op dezelfde manier op de spectra, daarom richten we ons alleen op Piccolo. We kijken eerst naar de resultaten uit het tomatensmaakmodel van de Universiteit van Wageningen. De schaal van dit model loopt van 0 tot 100; hoe hoger de score, hoe beter de smaak. Uit grafiek 1 blijkt dat alle vier de spectra statistisch vergelijkbare resultaten opleverden en dat de tomaten een hele goede smaak hadden. De eerste test met het smaakpanel bevestigde dit ook: er ontstonden geen significante smaakverschillen door de behandelingen.

Grafiek 1: de vier spectra leverden vergelijkbare resultaten op in het tomatensmaakmodel

Over het geheel genomen was de smaak van de tomaten heel goed. Hierdoor werden we nieuwsgiering en wilden we weten hoe onze testtomaten zouden presteren in vergelijking met commercieel geteelde tomaten. Daarvoor creëerden we nog eens drie tests voor het smaakpanel en vergeleken we onze tomaten (volledig geteeld onder LED) met twee groepen commercieel geteelde Piccolo-tomaten (geteeld met HPS). De schaal was weer van 0 tot 100; hoe hoger de score, hoe beter de smaak. De resultaten worden weergegeven in grafiek 2 hieronder.

Grafiek 2. Uit de resultaten uit de drie tests met het smaakpanel blijkt dat de smaak gelijk is tussen de testtomaten en de commercieel geteelde tomaten.

Uit deze resultaten komt naar voren dat alle vier de behandelingen gelijkwaardige smaken opleverden en dat deze overeen kwamen met die van commercieel geteelde tomaten. Statistisch gezien was de smaak nog steeds vergelijkbaar met de testtomaten (door een hogere verspreiding binnen de resultaten), ook al had de eerste commercieel geteelde tomaat een hogere gemiddelde score.

Om de resultaten uit deze grafiek verder goed te kunnen interpreteren, moeten we onze proefopstelling in gedachten houden: we gebruikten één kascompartiment met twee cultivars en vier verschillende lichtspectra. Om ervoor te zorgen dat alle planten konden overleven en gedijen, moest het klimaat dus gericht zijn op die combinatie van lichtspectrum en cultivar waarin de planten de beste generatieve groei hadden. Dat betekent dat het klimaat in feite iets te vegetatief was voor de andere 7 behandelingen. In onze test was de De Ruiter cultivar 564 generatiever dan Piccolo. Dit betekende dat de Piccolo-planten voortdurend onder iets meer vegetatieve omstandigheden werden geteeld dan ideaal zou zijn geweest. Aangezien generatief telen ('telen op het randje') een grote factor is bij het creëren van smaak denken we dat het smaakpotentieel van de Piccolo-tomaten met onze volledige LED-verlichting daarom in het echt hoger is dan wat we zien in grafiek 2.

Dus samenvattend kunnen we over deze spectrumtest het volgende zeggen: de smaak was goed en geen van de uitgeteste spectra leverde een betere smaak op dan het controlespectrum, dat bestaat uit het normale lichtrecept voor tomaten met rood, blauw en lichtblauw licht. We ontdekten ook dat de smaak van de uitgeteste tomaten vergelijkbaar was met de tomaten die door een commerciële teler worden geteeld, waarbij een grote nadruk ligt op smaak. We zijn ervan overtuigd dat de daadwerkelijke smaakmogelijkheden nog groter zijn.

In ons onderzoek hebben we ook verder gekeken naar de vergelijking tussen HPS en LED als het op smaak aankomt. In deze test, die werd uitgevoerd bij het Proefstation voor de Groenteteelt in België, werd een behandeling met volledige HPS-verlichting vergeleken met volledige LED-verlichting. Als cultivar werd Xandor gebruikt, dat niet in het bijzonder bekend staat om de smaak. De resultaten uit deze test zijn terug te zien in grafiek 3 hieronder.

Grafiek 3. De brix-waarde van de LED-behandeling is vergelijkbaar met die van de HPS-behandeling.

Uit deze resultaten wordt duidelijk dat beide soorten verlichting (HPS en LED) tomaten produceren met gelijksoortige brix-waarden, wat betekent dat het suikergehalte per tomaat gelijk is. Als we kijken naar de productie tijdens deze test dan zien we dat de LED-verlichting 5% meer productie opleverde in vergelijking met de HPS.

In een tweede test, die bij een commerciële teler werd uitgevoerd, vergeleken we een hybride verlichtingssysteem met een volledig LED-systeem. Het hybride systeem bestond uit 90 µmol/m²/s HPS en 90 µmol/m²/s LED en het volledige LED-systeem had 180 µmol/m²/s. De cherrytomaten werden in hetzelfde kascompartiment met hetzelfde klimaat geteeld. Grafiek 4 toont dat de brix-waarde wederom vergelijkbaar was voor beide verlichtingstypes.

Grafiek 4. De brix-waarde van de testtomaten is vergelijkbaar voor zowel hybride als volledige LED-verlichtingsoplossingen

Uit deze twee tests blijkt dat een verlichtingsoplossing met alleen LED net zoveel smaak oplevert als de tomaten onder een verlichtingssysteem met HPS, zelfs in hetzelfde klimaat.